Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu (Sarı Nokta Hastalığı) Nedir?

Halk arasında sarı nokta hastalığı olarak bilinen yaşa bağlı makula dejenerasyonu (YBMD), merkezi görüşü bulanıklaştırabilen bir göz hastalığıdır. Genellikle ilk olarak 50’li ve 60’lı yaşlar ortaya çıkar. Tam görme kaybına neden olmaz, ancak yüzleri tanımak ve okumak gibi günlük aktiviteleri zorlaştırabilir.¹²

YAŞA BAĞLI MAKULA DEJENERASYONU (YBMD) NASIL OLUŞUR?

Görüntüleri kaydeden ve bunları optik sinir yoluyla gözden beyne gönderen, gözün iç arka tabakası olan retinanın orta kısmının makula adı verilir. Makula, gözdeki merkezi görüşü odaklamaktan sorumludur. Okuma, araba kullanma, yüzleri veya renkleri tanıma ve nesneleri ayrıntılı olarak görme yeteneklerini kontrol eder. Yaşa bağlı makula dejenerasyonu ya da sarı nokta hastalığı bu bölgenin ilerleyen yaş ile birlikte zarar görmesinden kaynaklanır.³

YAŞA BAĞLI MAKULA DEJENERASYONUN (YBMD) TÜRLERİ NELERDİR?

Kuru ve ıslak makula dejenerasyonu olarak iki türü bulunmaktadır;⁴⁵

Kuru makula dejenerasyonu: Bu form oldukça yaygındır, kişilerin yaklaşık %80’i kuru forma sahiptir. Kuru makula dejenerasyonu, retinanın altında oluşan drusen adı verilen küçük sarı birikintilerin ortaya çıkmasından kaynaklanır. Bunlar, boyut olarak büyüyebilen ve retinaya besin akışını durdurabilen retinada birikmiş atıklardır. Bu birikim, makuladaki ışığı işleyen retina hücrelerinin ölmesine ve görmenin bulanıklaşmasına; sonuç olarak da yavaş yavaş merkezi görüşü kaybolmasına neden olur.⁴⁵

Islak makula dejenerasyonu: Bu form daha az yaygındır ancak çok daha ciddidir. Makula dejenerasyonu geliştiren kişilerin yaklaşık %10-15’i ıslak formuna sahiptir. Islak makula dejenerasyonu, retinanın altında yeni, anormal kan damarlarının büyümesidir. Bu damarlar kan veya diğer sıvıları sızdırarak makulanın zarar görmesine ve yaraların oluşmasına neden olabilir. Islak makula dejenerasyonu kuru formuna göre daha hızlı görüş kaybına neden olur.⁴⁶

YAŞA BAĞLI MAKULA DEJENERASYONUNUN (YBMD) AŞAMALARI NELERDİR?

Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonunun (YBMD) üç aşaması vardır;¹

Erken Aşama: Çoğu insan erken evrede görme kaybı yaşamaz, bu nedenle, özellikle kişi birden fazla risk faktörüne sahipse, düzenli göz muayeneleri önemlidir.¹

Orta Aşama: Bu aşamada bir miktar görme kaybı olabilir, ancak yine de belirgin semptomlar olmayabilir.¹

Geç Aşama: Bu aşamada görme kaybı fark edilir hale gelir.¹

YAŞA BAĞLI MAKULA DEJENERASYONU (YBMD) İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?

• Ailede YBMD öyküsü bulunması
• İlerleyen yaş
• Cinsiyet (Erkeklere kıyasla kadınların daha çok görülür.)
• Açık renkli gözlere sahip olmak
• Sigara kullanmak
• Kalp hastalığına sahip olmak
• Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
• Yüksek kolestorol
• Obezite
• Sürekli güneşe maruz kalmak
• Kötü beslenme (Düşük antioksidan alımı)

YAŞA BAĞLI MAKULA DEJENERASYONUNUN (YBMD) BELİRTİLERİ NELERDİR?

Hastalık ilerleyene veya her iki gözü de etkileyene kadar hiçbir semptom görülmeyebilir. İlerleyen dönemlerde YBMD nedeniyle aşağıdaki belirtiler görülebilir;

• Okumak, dikiş dikmek, yemek pişirmek, yüzlere odaklanmak ve araba kullanmak gibi odaklanma gereken eylemlerde zorluk yaşamak
• Loş ışıkta görmede zorluk yaşamak
• Düz çizgileri dalgalı, bulanık veya eksik görmek
• Renklerin görünümünde solma ve/veya değişiklikler fark etmek

Bu belirtilerden herhangi biri yaşandığında, mümkün olan en kısa sürede bir göz doktoruna danışılması gerekmektedir.

YAŞA BAĞLI MAKULA DEJENERASYONU (YBMD) TEŞHİSİ NASIL KONULUR?

Görme kaybını yavaşlatmanın veya önlemenin anahtarı düzenli göz muayeneleridir. 60 yaş ve üstü kişiler 1-2 yılda bir veya göz doktorunun belirttiği sürelerde tam göz muayenesi yaptırmalıdırlar. Kişiyi etkileyen görme sorunları olmasa bile rutin göz muayeneleri önemlidir.⁵

Yaşa bağlı makula dejenerasyonu için göz muayenesi sırasında göz doktoru şu testleri uygulayabilir;⁵

• Görme keskinliği testi
• Gözbebeği damlalarla genişleterek retina ve optik sinir kontrolü
• Düz ve yatay çizgileri görmede bir sorun olup olmadığını anlamak için amsler testi
• Makulanın kalınlaşıp kalınlaşmadığını ve/veya sıvı sızıntısı olup olmadığını görmek için optik koherens tomografi (OCT) taraması ve/veya fundus fluorescein anjiografi (FFA) testi

YAŞA BAĞLI MAKULA DEJENERASYONU (YBMD) NASIL TEDAVİ EDİLİR?

YBMD tedavisi, evreye ve türe bağlıdır. Şu anda kuru formdaki YBMD için bir tedavi yoktur, bu nedenle göz doktorunuz düzenli göz muayeneleriyle gözlerinizin nasıl olduğunu takip edecektir. Bununla birlikte, sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ve sigarayı bırakmak semptomların azalmasına yardımcı olabilir.

Yaşa bağlı makula dejenerasyonu (YBMD) yazımız sadece bilgi vermek amaçlıdır. Size en uygun tanı ve tedavi yöntemi için mutlaka bir uzmana danışmanız gerekmektedir.

Yalnızca bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

1: https://eyecare.org/site/caring-for-your-vision/childrens-vision/toys-games-and-your-childs-vision/ (Son erişim tarihi: 23.08.2021)
2: https://preventblindness.org/safe-toy-checklist/ (Son erişim tarihi: 23.08.2021)

Yayın Tarihi: 08.02.2022