Gözün Hareketleri ve İşlevleri
Göz hareketleri, çevremizi net bir şekilde görebilmek için gelişmiştir. Net görüş için ön koşul, çevredeki görüntülerin retina üzerinde oldukça sabit tutulmasıdır. Örneğin, başın sağa çevrilmesi, bir gözün sola dönmesini uyarır ve görüş hattı (bakış) hedefte kalır.1
Retinayı tekrar hatırlayalım; retina, gözün içini kaplayan ışığa duyarlı dokudur. Göze giren ışık retinaya odaklanır. Görüntü üretmeye yardımcı olur. Ortaya çıkan ışık sinyalleri daha sonra bu ışığa duyarlı dokudan optik sinir yoluyla beyne iletilir. Bu, görmenin temel yoludur.
Doğal aktiviteler sırasında, dünyanın net ve tek bir algısını mümkün kılmak için tüm göz hareketleri uyum içinde gerçekleşir. Ek olarak, ilgilenilen bir nesne göz hareketlerinin aralığının sınırına yakın olduğunda, göz hareketleri istemli baş hareketleriyle birlikte hareket eder. Göz hareketleri üzerine yapılan araştırmalar, beynin genel olarak göz hareketlerini nasıl kontrol ettiğine dair içgörüler sağlamıştır.
Doktorlar, yatan hastada bile daha doğru teşhisler koymak ve gözü, kulağı veya beyni etkileyen hastalıkların nedenlerini anlamak için göz hareketlerini takip edebilirler. Örneğin, multiple skleroz, inme ve Parkinson hastalığı gibi sağlık sorunları göz hareketlerinde değişikliklere neden olabilir.1
Normal görme, ilgilenilen nesnenin (yani görsel hedefin) görüntüsünü iki gözün retinalarına karşılık gelen alanlarına odaklamayı içerir. Bunun için gözlerin konumlarını ve hareketlerini kontrol eden göz kaslarının düzgün çalışması gerekir.
Göz kasları, gözleri görsel bir hedefe yönlendirmek ve görsel hedefin hareketlerini takip etmek için göz hareketini kontrol ederler. Sol ve sağ gözdeki retinadaki görüntülerin, birlikte görme alanlarına düşmesini sağlamak için iki gözün hareketini koordine ederler.2
İki temel, işlevsel göz hareketi tipi vardır:2
- Sabit bakışlar (gaze stabilising): Görseli yakalamak için kafa hareketlidir, bakışlar stabil durumdadır.
- Yer değiştiren bakışlar (gaze shifting): Görseli yakalamak için kafa sabittir, bakışlar yer değiştirmektedir
- Stabil bakışlar (gaze stabilising)
Baş hareketi sırasında iki bakış stabilizasyon sistemi çalışır:
- vestibülo-oküler ve
- optokinetik sistemler.
Vestibulo-oküler ve optokinetik hareketler, her iki gözün aynı yönde hareket ettiği, eşlenik hareketlerdir. Vestibulo-oküler hareketler, gözleri dış dünyaya göre stabilize eder, böylece baş hareketlerini dengeler. Bu refleks tepkiler, kafa pozisyonu değiştikçe görsel görüntülerin retina yüzeyinde “kaymasını” önler. Vestibulo-oküler hareketlerin etkisi, bir nesne sabitlenerek ve kafa bir yandan diğer yana hareket ettirilerek değerlendirilebilir; gözler, aynı mesafede fakat zıt yönde hareket ederek kafa hareketini otomatik olarak telafi eder, böylece nesnenin görüntüsünü retina üzerinde aşağı yukarı aynı yerde tutar. Vestibüler sistem, baş pozisyonundaki kısa süreli, geçici değişiklikleri algılar ve hızlı düzeltici göz hareketleri üretir.2
Optokinetik hareketler, görsel sahnenin büyük ölçekli hareketlerine yanıt olarak gözlerin normal bir refleks tepkisidir, vestibulo-okülere göre yavaştır.2
- Yer değiştiren bakışlar (gaze shifting)
A. Verjans göz hareketleri, birlikte görmek için her iki gözün aynı anda zıt yönlerde hareketidir. Binoküler görüşe sahip bir canlı bir cisme baktığında, görüntünün izdüşümü her iki gözde retinanın merkezinde olacak şekilde gözler yatay bir eksen etrafında dönmelidir. İki gözün aynı yönde hareket ettiği (eşlenik göz hareketleri) diğer göz hareketlerinden farklı olarak, verjans hareketleri, daha yakın veya uzaktaki bir nesneyi görmek için her bir gözün görüş hatlarının yakınsamasını veya ayrılmasını içerir23
B. Düzgün takip hareketleri (Smooth pursuit) göz hareketleri, gözlerin gönüllü olarak veya yön altında takip ettiği hareketli bir görsel hedef tarafından ortaya çıkarılan bir göz hareketidir (örneğin, “hareket eden bir topu izleme” gibi). Bu tür hareketler, gözlemcinin hareketli bir uyaranı izleyip izlememeyi seçebilmesi anlamında gönüllü kontrol altındadır.23
C. Sakkadik (hızlı) göz hareketleri, ilgilenilen bir nesneyi görüş alanına getirmek için başlatılan veya yön altında başlatılan göz hareketleridir (örneğin, “gözler sola” komutuyla). Sakkadlar, gözleri bazı görsel hedeflere yönlendiren önceden belirlenmiş yörüngede kısa, hızlı, sarsıntılı hareketlerden oluşur.
Okuma sırasında yapılan küçük hareketlerden, bir odaya bakarken yapılan çok daha büyük hareketlere kadar uzanırlar. Kitap okurken sakkadik (hızlı) göz hareketlerinden destek alırız. Sakkadik (hızlı) göz hareketleri gönüllü olarak ortaya çıkabilir, ancak bir hedefe sabitlenmiş olsalar bile gözler her açık olduğunda refleks olarak ortaya çıkabilirler. Uykunun önemli bir evresinde meydana gelen hızlı göz hareketleri de sakkadik göz hareketleridir.23
Gözler, görsel hedefin hareketini izleyerek, hedefin retina üzerinde odaklanmış görüntüsünü korur.23
Bir göz hareketini başlatmak için mutlaka görsel bir uyaranın olması gerekir.23
İlginizi Çekebilir: “Retina Sağlığı için Beslenme”
Bu sitedeki bilgiler, halkı bilgilendirme ve bilinçlendirme amacı taşımaktadır.
Doktora danışmanın yerine geçmez. Daha fazla bilgi için lütfen doktorunuza başvurunuz.
© 2023 gozumuzsaglikta.com – Tüm hakları saklıdır.
