Bebeklerde göz sağlığı
Bebeklerde göz sağlığı gözün, dolayısıyla görmenin gelişimiyle yakından ilişkilidir.
Görme işlevinin yani hem gözün hem de göze ait sinir sisteminin gelişimi; doğumda, sağlıklı, zamanında doğan bebeklerde doğumdan sonra gelişmeye devam eder.1
Görsel gelişim karmaşıktır. Retinanın, optik sinir iletiminin, oksipital lobda görsel korteksin olgunlaşması ve görsel verilerin merkezi sinir sistemine iletimindeki anormallikleri, ışık yoksunluğu ve beslenme gibi iç ve dış faktörlerden etkilenebilir.1
Yeni doğanlarda ciddi görme sorunları nadirdir, ancak teşhis edilmez ve tedavi edilmezse uzun süreli ve hatta kalıcı görme bozukluklarına yol açabilir. Buna karşılık, genellikle görme keskinliğinde azalma (bulanık görme) ile sonuçlanan kırılma veya odaklanma kusurları nispeten yaygındır, ancak görme kusurları için erken tarama, teşhis ve tedavi görmeyi normalleştirmeye yardımcı olabilir.1
Yaşamın ilk birkaç yılında bebekler ve çocuklar görsel gelişim sorunlarına daha duyarlıdır.1
Erken bebeklik döneminde sağlık otoriteleri, normal görme gelişimine izin vermek ve kalıcı görme problemlerini önlemek için normal gelişimin dışında kalan patolojik görme yoksunluğu mekanizmasının erken tanımlanmasını ve düzeltilmesini önermektedir. Bu nedenle aşağıdaki üç temel bilgiyi göz önünde tutmak gerekir:1
- Görsel gelişim, aşama aşama gelişir ve doğumda henüz tamamlanmamıştır. Bu durum prematüre doğmuş bebeklerde daha belirgindir.
- Gözün ışığı kırması kaynaklı anormallikler prematüre bebeklerde zamanında doğan bebeklere göre yaklaşık sekiz kat daha yaygındır.
- Görme sisteminin olgunlaşması; oküler büyüme ve nörolojik gelişim gibi iç faktörleri ve beslenme gibi dış faktörleri (doymamış çoklu yağ asitlerinin (LC-PUFA) faydası) içerir.
GÖRMENİN NORMAL GELİŞİMİ
Oküler sürecin normal gelişiminde, görme sisteminin hem nörolojik hem de optik bileşenleri doğumda olgunlaşmamıştır; temel görme kapasitesi doğumdan kısa bir süre sonra kurulur ve ilk yıl boyunca hızla iyileşir.1
Doğumdan sonra göz ve dolayısıyla görme, aşamalı olarak gelişimini sürdürür.
Erken bebeklik döneminde yani bu duyarlı gelişim evresinde iki ana görme şikayeti gelişebilir:
- Fonksiyonel ambliyopi mekanizması yaygındır, genellikle tek taraflı görme bozukluğuna yol açar ve yetersiz görsel girdiden (organik ambliyopi) kaynaklanır, ancak erken yeniden eğitim ile tersine çevrilebilir.
- İkinci mekanizma, gelişme döneminde bulanık görme nedeniyle aşırı derecede artan eksenel uzunluğa yol açan görsel yoksunluktur; bu miyopidir.
Bebeklik gelişim döneminde gözün kırma kusurunun düzelmesi yani emetropizasyon;
- Doğum hipermetropisini azaltma gibi faydalar sağlar ve zamanında doğan bebeklerin %82’sinde 12 aya kadar tamamlanır.
- Yenidoğan gözünün normal hipermetropisine yanıt olarak artan eksenel uzunluğu içeren göz büyümesinin normal fizyolojik sürecidir.
- Bununla birlikte, görsel sistemin olgunlaşması birkaç yıl daha devam eder ve görsel yeteneğin bazı bileşenleri ve yönleri için, ergenliğin sonlarına kadar tam olgunluğa ulaşmaz.
GÖZÜN YAPISAL GELİŞİMİ
Doğum sonrası yapısal göz gelişimi, retinanın makula bölgesinin olgunlaşmasını, foveanın olgunlaşmasını ve göz küresinin büyümesini içerir.1
Retinanın uç kısımları doğumda nispeten olgun iken, retinanın merkezini oluşturan foveanın (merkezi görüşten sorumludur ve en yüksek görme keskinliğine sahiptir) ve makulanın (renk ve kontrastlardan, kesin görme keskinliğinden ve stereoskopik görüşten sorumludur) farklılaşması ve olgunlaşması ancak 6 haftalıkken başlar ve 8 aylık olana kadar devam eder.
Normal gelişimde, göz küresinin büyüme hızı çocuğun büyümesiyle bağlantılıdır ve bu nedenle büyüme sürecinin doğal bir parçası olarak emetropizasyon (gözün ışığı kırma kusurunun düzelmesi) meydana gelir.
Genel olarak, göz küresi büyümesi küçük çocuklarda daha hızlıdır ve yaşla birlikte yavaşlar.
PREMATÜRE BEBEKLERDE VE YENİDOĞANLARDA GELİŞİM SORUNLARI
Erken doğmuş bebeklerde, normal gelişim sürecinde gözlenen ve gelişim sürecine paralel olarak fizyolojik olarak düzelen görme bozuklarının haricinde yüksek oranda görme bozukluğu görülebilir.
Bu tür yüksek oranda görme bozuklukları; beslenme eksikliklerinin neden olduğu veya altta yatan sistemik bir hastalığa veya erken doğumla ilişkili komplikasyonlara bağlı olarak olgunlaşmamış bir görsel sistemin (olgunlaşmamış göz küresi eksenel uzunluğu ve retinal vaskülarizasyon) erken uyarılmasından kaynaklanabilir. Miyop ve şaşılık prematürelerde zamanında doğan bebeklere göre daha sık görülebilir.
Göz ve görme, doğumda olgunlaşmamış olduğu için prematüre doğanlar gibi düşük doğum ağırlıklı olanlarda da bu tür şikayetler görülebilir.
GÖRSEL DEĞERLENDİRME
Düzenli takibin ve taramanın göz problemleri riskini azaltmaya yardımcı olduğu gösterilmiştir.
Görme keskinliği testi ile değerlendirme, yeni doğanlarda (3-12 ay), henüz konuşmayanlarda (12-24 ay) ve konuşabilen bebeklerde yapılabilir. Testler, tercihli bakmayı ve görsel takibi içerir.
Teller keskinlik kartları gibi tercihli bakmanın değerlendirildiği testlerde siyah beyaz desenlere, genellikle dikey siyah beyaz çubuklara veya kartlar veya ekrandaki ızgaralara dayalı manuel veya otomatik bir sistem kullanır. Bu testler, bebeklerin sıkıcı görsel uyaranlardan hoşlanmadıkları öngörüsüne dayanır.
Beslenmenin gözün ve görmenin gelişime katkısı büyüktür.
Uzun zincirli çoklu doymamış yağ asitlerinin beslenmenin bir parçası olması yenidoğanlarda ve bebeklerde görsel gelişim için önemlidir.
Uzun zincirli yağ asitleri olan Omega-3 ve omega-6, gözle ve görmeyle ilişkili sinir dokularının gelişiminde hayati rol oynarlar.
Anne sütü Omega-3 yağ asidi olan dokosaheksaenoik asit (DHA) ve Omega-6 yağ asidi olan araşidonik asit (ARA) içerir. DHA ve ARA gözün ve beynin gelişimini destekleyici özelliktedir.
DHA gibi uzun zincirli yağ asitlerinin gözün işlevselliğine ve görmeye olan faydası, Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) beyanı ile ayrıca pekiştirilmiştir; DHA, bebeklerde (anne sütü veya DHA eklenmiş formül süt ile beslenen bebeklerde) 12 ayda görsel işlevi iyileştirmeye yardımcı olur. Bu nedenle anne sütü alamayan bebekler için formül sütler, başta DHA olmak üzere uzun zincirli yağ asitleriyle takviye edilmektedir.
Sonuç olarak…
Uzun süreli veya kalıcı görme kusurlarını önlemek için bu koşullar erken bebeklik döneminde taranabilir ve gerekli müdahale yapılabilir. Bu, özellikle prematüre bebeklerde önemlidir.
Ayrıca anormal görme gelişimi yetişkinlik döneminde engelliliğe yol açabilir. Gelişim ve görüntüleme teknolojisi alanındaki kazandığımız ilerlemeler sayesinde bebeklerde gözün ve görmenin düzenli takip edilmesi, şikayetlerin daha erken saptanmasına olanak sağlamaktadır.
Bebeğinizin sağlığı ve görme ile ilişkili, olası şikayetlere erken müdahale için göz doktorunuzla iletişimde kalmaya dikkat etmeniz önerilir.
Bu sitedeki bilgiler, halkı bilgilendirme ve bilinçlendirme amacı taşımaktadır.
Doktora danışmanın yerine geçmez. Daha fazla bilgi için lütfen doktorunuza başvurunuz.
© 2023 gozumuzsaglikta.com – Tüm hakları saklıdır.
